Leendert over Cannes 2024

Het is een van de ingebouwde paradoxen van het evenement dat een festival dat zich voornamelijk in donkere zalen afspeelt zo afhankelijk moet zijn van goed weer; dus in de ban zit van het bijkomende circus van fotocalls, feesten en filmvertoningen in de open lucht. Het enige dat nodig is, is een stortbui om dit La La Land van Europa te verstoren: de filmwereld verwacht Technicolor, geen zwart-wit.

Voorafgaand aan de onthulling bestempelden experts het 77e filmfestival van Cannes als een herdenkings-zwanenzang voor ‘New Hollywood’, een grote laatste buiging voor de generatie Amerikaanse filmrotten die begin jaren zeventig de filmindustrie op zijn kop zette. George Lucas is hier om een ere-Gouden Palm in ontvangst te nemen. Paul Schrader presenteert zijn Oh, Canada en Francis Ford Coppola zit naast hem met zijn topzware, spectaculair rommelige en jammerlijk mislukte Megalopolis. 

Maar dit jaar voelt Cannes ook jeugdiger en vrouwvriendelijker aan dan voorgaande jaren. Barbie-regisseur Greta Gerwig zit op de troon als juryvoorzitter, Meryl Streep gaf een masterclass en ontving eveneens een ere-Palm uit handen van Juliette Binoche, terwijl Judith Godrèche’s #MeToo exposé Moi Aussi, wordt vertoond in de Cinéma de la Plage (openluchtbios). 

Na bijna een week filmkijken en 26 films verder wil ik graag twee hoogtepunten uitlichten. De eerste is Bird, van de Britse regisseur Andrea Arnold; een soepel gefilmd, gevoelig en ook humoristisch drama, zelfs als het de netelige kwestie van neurodiversiteit raakt in de persoon van Bird, een modern mythisch personage. De Duitse acteur Franz Rogowski (vorig jaar nog te zien in Passages van Ira Sachs) speelt het titelpersonage, dat plotseling in een wei verschijnt in zwierige rok en vintage kabeltrui. Dit tot grote ontsteltenis van de 12-jarige Bailey (Nykiya Adams), die in een nabijgelegen kraakpand woont met haar wat roekeloze vader (een geweldige rol van Barry Keoghan) die op het punt staat opnieuw in het huwelijk te treden. Ogenschijnlijk is Bird op zoek naar zijn verloren familie en Bailey wil hem daar graag bij helpen. Ook heeft zij een vriend nodig omdat haar leven een puinhoop is.

Met voornamelijk “echte” mensen en realistische dialogen lijkt Bird in sommige opzichten meer op haar vroege sociaal-realistische werk, zoals Red Road, Fish Tank en de Oscar-winnende kortfilm Wasp. Maar dan plotseling, uit het landschap van lege bierblikjes, sigarettenpeuken, huiselijk geweld en wanhoop, neemt de film een magisch-realistische vlucht en verandert in iets dat anders is dan alles wat Arnold eerder heeft gedaan. Het is even wennen maar dankzij het talent van de regisseur met acteurs (vooral niet-professionals zoals de geweldige Nykiya Adams, die als hoofdpersoon in bijna elk frame van de film aanwezig is) is het resultaat betoverend.

De tweede film die ik graag uitlicht is Raoul Pecks (I Am Not Your Negro) nieuwste documentaire Ernest Cole, Lost And Found. De kern van deze aangrijpende klaagzang over de verbannen Zuid-Afrikaanse fotograaf, is het verwoestende beeld van een uitgesteld leven. Ernest Cole (1940-1990) leefde op het hoogtepunt van de apartheid en werd al snel beroemd met zijn rebelse fotoboek ‘House of Bondage’ (1967), waarin de onverbloemde beelden van racisme, segregatie en de dagelijkse realiteit van het zwarte leven in zijn thuisland werden vastgelegd. Om het boek te publiceren moest Cole naar Amerika verhuizen – om nooit meer naar zijn thuisland terug te keren. Peck is diep onder de indruk van Cole’s eenzaamheid en zijn gevoelens van isolatie. Cole werd omringd door racistische blanken en voelde zich gescheiden van zwarte Amerikanen omdat hij een buitenlander was. Peck verdiept zich in het verlies dat ontstaat als je geen land en gemeenschap hebt, via Cole en de andere Zuid-Afrikaanse ballingen, zoals singer-songwriter Miriam Makeba, die vocht tegen de apartheid in het vreemde nieuwe land dat ze nu hun thuis noemden. Cole zou later naar Zweden, Denemarken en Engeland reizen, op zoek naar zijn artistieke plek in de wereld.

Pecks film is een rijke kroniek van Cole’s unieke carrière, ongeëvenaard kunstenaarschap, en politieke kracht.

Beide films gaan bij ons in première. Data nog niet bekend.

Leendert de Jong, Hoofd Film Filmhuis Den Haag